Berast á banaspjót, ekki berjast á banaspjótum

Núna tvisvar um helgina mátti í fjölmiðlum heyra fólk tala ranglega um að "berjast á banaspjótum" en ekki "berast á banaspjót". Guðrún Kvaran prófessor útskýrir þetta mjög vel á vísindavefnum, "Hver er uppruni orðasambandsins "berast á banaspjótum" og við hvað er átt?

Á er þarna atvikisorð en ekki forsetning fyrir það fyrsta og getur það valdið ruglingi, en þar fyrir utan á orðasambandið sér gamla sögu, alveg frá forníslenzkunni.

"Hvör ber öðrum banaspjótið", eða "berast banaspjót eptir", þar sem merkingin er að tveir sækjast andspænis hvor öðrum með vopnum. "Berast banaspjót eptir", tel ég að hafi verið "bera sig með banaspjót á eptir" upphaflega, en smáorð fallið úr.

Þarna er einnig um að ræða gamla merkingu sagnarinnar að bera, sem varð berjast mjög snemma.

Ekki er hægt að berjast á banaspjótum, nema maður hafi verið smækkaður niður í öreindir, sem gerist enn að minnsta kosti aðeins í lélegum vísindaskáldsögum og vísindasagnakvikmyndum.

Berast á er notað gagnvirkandi, eins og í sögninni að slást, slá sig, slá hvor annan eða hver slær annan sé um fleiri en tvo að ræða.

Hvor ber banaspjót á hinn er merkingin. Nógu slæmt er þegar þolfallið breytist í þágufall og talað er um að berast á banaspjótum, en enn verra þegar talað er um að berjast á banaspjótum, sem er rökvilla að auki.