Rökstušningur fyrir įlyktunum um heilaga žrenningu drśķša

Ég held įfram aš fjalla um gušina Taranos, Esus og Teutates vegna žess aš ég er aš reyna aš skrifa um žetta bók. Žegar mašur hefur mikinn įhuga į einhverju vill mašur gjarnan tjį sig um žaš.

Almennt eru fręšimenn ekki sammįla um aš žessir gušir myndi heilaga žrenningu, en samt hefur žaš veriš svo įleitin hugmynd aš margir hafa reynt aš rökstyšja žaš, en įn įrangurs, žvķ ritheimildir skortir.

Vegna žess aš engin gošsögn hefur varšveizt ķ ritušu formi um guši Gaulverja (Kelta Evrópu fyrir um žaš bil 2000 įrum, sérstaklega ķ Frakklandi til forna), žį er žetta mjög spennandi višfangsefni og nokkurskonar rįšgįta og pśsluspil.

Žaš žżšir aš mašur veršur aš byrja einhversstašar til aš fį fótfestu, eša svo žetta sé śtskżrt meš öšrum oršum, mašur veršur aš mynda žekkingargrundvöll meš žvķ aš slį einhverju föstu sem hęgt er aš sanna, aš eins miklu leyti og mögulegt er.

Triskelion er nafn į tįkni sem tališ er keltneskt og oft notaš til aš lżsa žvķ sem er keltneskt. Žrķžyrill er mķn žżšing į triskelion, en žaš er mynd af žremur spķrölum sem mętast ķ mišju. Žrķfętla er bein žżšing, en žrķžyrill lżsir žessu myndręnt betur meš oršum og er meira lżsandi nżyrši.

Ég nefni hér triskelion eša žrķžyril sem dęmi um žaš hversu oft žrenningin kemur fyrir ķ gaulverskri og keltneskri gošafręši. Žaš eitt og sér styšur žį tilgįtu aš gušir og gyšjur hafi myndaš margar slķkar žrenningar, heilagar, ķ žeirra gošafręši.

Annaš er žaš, aš žetta žekkist śr eiginlega öllum öšrum trśarbrögšum nįgranna žeirra, og Sesar og ašrir sögšu aš margt vęri lķkt meš drśķzkunni og rómverskri gošafręši.

Esus er sżndur į steinsślu sem mašur sem heggur tré meš meitli eša öšru verkfęri. Žetta er um žaš bil allt sem vitaš er um gušinn Esus, fyrir utan aš rómverska skįldiš Lucan skrifaši um hann og minnzt er į hann annarsstašar. Vitaš er aš fólki var fórnaš fyrir Esus meš hengingu, og aš fólki var fórnaš fyrir Taranus meš žvķ aš brenna fólk dautt eša lifandi ķ stórmanni, eša tįgamanni, eša žaš er tališ, og žį afbrotamenn innan gaulverska samfélagsins, og aš fólki var fórnaš fyrir gušinn Teutates meš žvķ aš drekkja žvķ.

Ekki er vitaš meš vissu hvort mannfórnir hafi fariš fram til aš blķška ašra guši Gaulverja.

Žetta er bżsna mikiš, žetta sem vitaš er, žvķ af žessu mį draga įlyktanir sem hljóta aš standast.

Žaš aš lķkneski fannst undir Notre-Dame kirkjunni ķ Parķs meš nafni og skślptśr af gušinum Esusi, žaš segir ekki lķtiš. Žegar viš bętist aš į žessari steinsślu er hinn fręgi keisari hylltur, Tiberius Claudius, og žar aš auki ašalguš Rómverja, sjįlfur Jśpķter, žaš gefur žessu ekki svo lķtiš vęgi.

Notre-Dame kirkjan er ein fręgasta kirkja ķ heimi, eitt af kennileitum Frakklands, og hefur veriš žaš lengi. Hśn var byggš įriš 1163, en yfir dómkirkju heilags Etiennes sem var Frankakonungur fręgur af Mervķkingaętt, og hann reisti žessa dómkirkju įriš 538 eftir Krist. Hans dómkirkja var hinsvegar reist žar sem įšur hafši grķšarmikiš hof heišiš veriš, helgaš heišnum gušum, gallverskum og rómverskum, en ekki er vitaš hvenęr žaš var reist.

Bęši žegar Notre-Dame kirkjan var reist og svo dómkirkjan 538 var flestu rutt ķ burtu sem fyrir var og žvķ eytt, steinar brotnir, timbur brennt.

Lķkneskiš af Esusi er žvķ ašeins fįtękleg leif af žvķ sem įšur var stórkostleg skreyting ķ  hinu mikla heišna hofi sem žarna var stašsett ķ upphafi.

En žaš er almennt tališ aš kirkjur hafi veriš reistar žar sem įšur voru heišin hof, og eftir žvķ sem kirkjurnar eru stęrri og fręgari ķ hinum kristna siš er tališ aš hofin heišnu hafi veriš eftir žvķ aš sama skapi stór og vegleg, og tilheyrt meirihįttar gušum en ekki minnihįttar ķ hinum heišna siš.

Lķkur benda žvķ alveg eindregiš til žess aš Esus hafi veriš meirihįttar gaulverskt og keltneskt goš en ekki minnihįttar.

Žó er žaš svo aš įletranir meš nafni hans finnast ekki mjög vķša ķ Evrópu.

Góšir fręšimenn lįta slķkt atriši hvorki blinda sig né blekkja.

Til eru vandašar heimildamyndir sem fjalla um Rómarkeisara.

Vespasķanus sem rķkti frį 69-71 eftir Krist var fyrstur flavķönsku keisaranna.

Ķ stjórnartķš žeirra nįši ritskošun ef til vill hįmarki.

Gyšingar sem hafa bśiš til Youtubemyndbönd og skrifaš bękur um žetta hafa rannsakaš žetta öšrum betur og fjallaš um ķtarlegar en flestir ašrir, til žess aš gagnrżna kristindóminn, og fullyrša aš hann hafi veriš rómversk uppfinning. Ennfremur til aš sżna fram į aš įsökunin um aš Gyšingar hafi veriš valdur aš krossfestingu Krists sé komin frį žeim sem skrifušu Nżja testamentiš, sem sumir halda fram aš hafi veriš rómverskir sagnaritarar meš hjįlp manna eins og Jósefusar  Flavķosar, sem var Gyšingur sem snérist til fylgilags viš Rómverja og varš rķkur og fręgur fyrir žau umskipti, eša svik, hvernig sem į žaš er litiš.

Žar kemur fram aš bęši Flavķanar og mjög margir ašrir keisarar ķ Róm hafi notaš ašferšir einręšisherra til aš endurskrifa söguna og auka völd sķn.

Žeir brenndu bękur og handrit, žeir drįpu drśķša, kristna menn, Essena, Gnostķka og fjölmarga ašra, til žess aš žagga nišur ķ fólki, bśa til eina söguskošun, śtrżma sönnunagögnum og heimildum um annaš en žaš sem žeir héldu fram.

Žegar mašur tekur tillit til žess aš rómverskir keisarar, einręšisherrar, hershöfšingjar og ašrir valdamenn, og sķšar kirkjunnar menn reyndu aš śtrżma heišnum menjum og drepa heišiš fólk, eins og žegar slķkt var gert viš fyrstu kristnu mennina, žį dregur mašur žį įlyktun aš skorturinn į heimildum er žaš sem gera veršur rįš fyrir, og geta žvķ ķ eyšurnar alveg samkvęmt žvķ.

Žaš žżšir, aš žetta eina stóra lķkneski af Esusi er eiginlega sönnun fyrir žvķ aš til voru margfalt fleiri slķk lķkneski įšur, žeim var hreinlega eytt, bęši af Rómarkeisurum og kirkjunnar mönnum sķšar, auk žess sem vešrun og annaš hefur haft sitt aš segja.

Sķšan er hęgt aš vera viss um žaš aš eitthvaš var skrįš į bókfell, og sennilega margt og mikiš um žessi goš. Hugsanlega er žaš enn til ķ einkabóksöfnum eša ķ leynihvelfingum Vatikansins. Flestu var žó eytt.

Hęgt er aš bęta fyrir glępi gegn mannkyninu. Žaš var glępur gegn mannkyninu aš drepa drśķša og ašra Kelta. Žaš var einnig glępur gegn mannkyninu aš brenna rit žeirra, brjóta lķkneskin og brenna hof žeirra.

Mannkyniš žarf į žessum upplżsingum aš halda nśna og žessari trś. Af žeim litlu pśsluspilum sem enn finnast mį draga upp mynd.

Mķn skošun er sś aš trśin į Esus hafi breyzt ķ tķmans rįs. Sś įlyktun er ekki śtķ loftiš heldur studd meš rökum og žeirri žekkingu sem ég hef aflaš mér.

Žaš aš Esus finnst ķ hofinu undir Notre Dame kirkjunni fręgu žaš ętti aš segja öllum fręšimönnum aš trśin į hann hafši sérstöšu.

Pįfinn ķ Róm er af sumum kallašur erkidrśķši, og sumir halda žvķ fram aš kažólskan sé eftiröpun į drśķzkunni. Žaš er heillandi kenning, en erfitt er aš vera viss.

Drśķšar voru prestar Gaulverja, ef svo mį segja, eša gošar žeirra, galdramenn, seišmenn.

Esus var sį guš sem drśķšar tignušu įšur fyrr, myndi ég halda. Rétt eins og Óšinn var guš skįlda, goša, völva og spįmanna heišinna, sķšur guš almennings.

Žessi heilaga žrenning, Taranis, Esus og Teutates voru nokkurskonar tķtanir Gaulverja, eša fornir gušir sem tengdust frumsköpuninni. Śranus og Chronos eru dęmi um slķka guši mešal Forn-Grikkja.

Heišin trśarbrögš Germana eru ólķk, en sumt er lķkt meš žeim. Ašeins fįein trśarbrögš af germönskum uppruna eru til nišur skrįš, žaš eru hindśatrśarbrögšin, rómversku trśarbrögšin, grķsku trśarbrögšin, norręnu trśarbrögšin og ķrsku og welsku trśarbrögšin. Sķšan eru fleiri sem sķfellt er veriš aš uppgötva betur og betur, meš fornleifauppgröftri og samanburšarannsóknum.

Sameiginlegt einkenni er aš fyrstu guširnir voru oft og einatt skrķmsli og tröll, eša miklu flóknari og andstęšukenndari en seinni gušir sem voru tignašir.

Žaš aš fórnir voru fęršar Taranosi, Esusi og Teutatosi finnst mér eindregiš benda til žess aš žį megi flokka meš tķtönum, eša tröllum og žursum. Žeir tengjast žvķ sköpunarsögu Gaulverja aš öllum lķkindum.

Viš žurfum aš gera žvķ skóna aš mannslķfiš hafi veriš dżrmętt og heilagt Gaulverjum, žrįtt fyrir žęr mannfórnir sem žar fóru fram.

Žaš er fordómur aš segja aš mannfórnir beri endilega vott um villimennsku. Žaš er bara framandi fyrirbęri ķ okkar menningu, og villimannlegt viš fyrstu sżn.

Fóstureyšingar žykja sjįlfsagšar ķ nśtķmanum. Žar er villimennskan meira falin en til forna, en fyrirbęriš er svipaš og mannfórnir aš żmsu leyti.

Til aš skilja hugmyndafręši fornmanna žarf mašur aš kynna sér žeirra trśarbrögš og žeirra menningu, hvaš liggur til grundvallar, hverskonar rök geršu žaš aš verkum aš žeim fannst žetta naušsynlegt.

Sumir gušir Gaulverja voru heimilisgušir, ef svo mį segja, til aš hjįlpa til viš daglegt lķf eša blessa og aušvelda lķfiš. Flestir gušir žeirra og gyšjur voru žannig, 99% žeirra.

Žaš er tališ samt nokkuš trślegt aš Taranos, Esus og Teutates hafi veriš blķškašir meš mannfórnum. Fornir ritarar skrifušu um žaš, og ęvaforn lķk hafa fundizt sem hafa gefiš tilefni til aš įlyka sem svo aš stašfesting sé į lżsingum fornum meš žeim.

En hversvegna fóru mannfórnir fram og hverskonar gušir voru žaš sem žįšu slķkar fórnir? Eša hversu reišir, hęttulegir og mįttugir voru žeir gušir sem žįšu slķkar fórnir, eša sem tališ var naušsynlegt aš fremja slķkt fyrir?

Eins og fyrr segir, žetta bendir til enn eldri tķma, žetta bendir til villimennsku sem ekki var hęgt aš uppręta meš aušveldum hętti eftir žvķ sem menningunni fleygši fram.

Oft var žaš svo aš sköpunargušir ęvafornir voru taldir óvenju grimmir og hęttulegir einnig į sama tķma.

Annaš ķ žessu, žaš er samfélagslegt skipulag, lög og reglur innan fornra samfélaga.

Lögregla var ekki til į žessum tķma. Dómararnir voru prestarnir, drśķšarnir. Į žingin męttu fulltrśar stéttanna, og tölušu fyrir almśgann og ašrar stéttir.

Mannfórnirnar voru naušsynlegur žįttur ķ samfélaginu, til aš landsmenn vęru löghlżšnir. Meš žessu sżndu drśķšar vald sitt, sem yfirstétt, žannig var lögum haldiš og reglu.

Žaš var tekiš fram aš afbrotamenn voru teknir af lķfi meš žessum hętti, en stundum voru įstęšur ašrar, trśarlegar, eša til aš blķška gušina til aš vinna sigur ķ orrustu, eša létta af plįgum, eša ķ öšrum tilgangi.

En af öllu žessu mį augljóslega draga žį įlyktun aš fólki var fórnaš fyrir meirihįttar guši og hęttulega guši en ekki smįguši sem var bešiš til daglega til aš hjįlpa aš żmsu leyti ķ daglegum kringumstęšum.

Gaulversku trśarbrögšin voru fjölgyšistrśarbrögš, valdiš dreifšist į marga guši, en ekki einn guš eins og ķ kristninni.

Žaš aš fólki var fórnaš fyrir Taranos, Esus og Teutatos er žvķ nokkuš góš vķsbending og jafnvel sönnun fyrir žvķ aš žeir voru einhverskonar yfirgušir eša ašalgušir žessa samfélags.

Enn fremur eru žessir žrķr gušir tįkn um žrjś frumefni, loft, eld og vatn. Žaš segir svo margt aš draga mį mjög traustar įlyktanir af žvķ.

Esus var sama tįkn og nautiš ķ Mķžrasardżrkuninni og sama tįkniš og Jesśs Kristur ķ kristninni, hann deyr fyrir mannkyniš, en samt er žetta alls ekki svo einfalt ķ drśķzkunni, žar er žetta miklu flóknara.

Žaš er Teutates sem heggur greinarnar af lķfsins tré, hygg ég aš rétt sé. Esus er tįkn um lķfsins tré. Žetta kom einnig fram ķ Passķusįlmum Hallgrķms Péturssonar:"Um hiš visnaša og gręna tréš", 32. Passķusįlmur.

Ég held mikiš upp į Passķusįlmana. Ég fór aš dżrka Megas fyrst fyrir alvöru eftir flutninginn į žeim įriš eftir aš ég fermdist, 1985. Dulmįttugur bošskapur Passķusįlmanna nęr yfir mörk kristninnar yfir til žess heišna.

Žaš er Jesśs sem er hiš gręna tré ķ žessum Passķusįlmi.

Sķšan er annaš ķ žessum heišnu trśarbrögšum, sérstaklega žessari heilögu žrenningu drśķšanna. Žaš er aš stöšug skörun į sér staš į milli žessara žriggja guša.

Skķrnin er skörun, viš Jórdan, eins og segir ķ sįlminum. Jóhannes skķrari og žaš allt.

Žetta er of flókiš gošfręšilegt atriši til aš vera hér, og ég bżst viš aš hér vanti gošsögn uppį sem ekki er til stašar, en fannst įšur, um samskipti žessara guša. En vitaš er aš Teutates var og er guš vatnsins.

"Gušs reišistormur geisa vann, gekk žvķ refsingin yfir hann."

Guš drśķšanna, ķ merkingunni drottnarinn og refsandinn, eins og Jśpķter, ęšsti guš Rómverja, var og er žrumugušinn Taranos, hann sem situr efst į krónu lķfstrésins, eša į hesti sķnum öllu heldur. Žar sem sonur Taranosar er Teutates, žį kemur refsing yfir hann, en Esus er heilagi andinn. Žetta veldur flękjum sem erfitt er aš leysa śr, og žarf meiri umfjöllun en aušvelt er aš koma meš hér ķ einföldu mįli.

Gošsagnir drśķša verša ekki skildar rétt eša aš neinu leyti ef mašur temur sér ekki nżjan hugsunarhįtt. Ķ žeim gilda ekki sömu lögmįl og ķ gošsögum Rómverja og Forn-Grikkja.

Munurinn er sį aš gagnvirkni gaulverskra guša er meiri og skörun į hlutverkum. Žetta er eitt af žvķ sem ég hef komizt aš ķ rannsóknum mķnum.

Enn fremur: Guširnir skipta um ham oftar og meira ķ gaulverskum gošsögnum. Žannig er Esus į sama tķma tré, hjörtur og mašur, og margt fleira einnig. Žetta getur ruglaš fólk og fólk getur įtt erfitt meš aš skilja žetta žessvegna. Žaš mį segja aš tįknmįliš sé svo žrungiš og rķkt ķ žessum trśarbrögšum aš žaš er ekki fyrir višvaninga eša nżgręšinga aš skilja žetta eša sjį um žaš žetta snżst meš aušveldum hętti.

Mašur skilur ekki žessa žrjį guši nema skoša žį alla žrjį ķ heild. Žeir varpa ljósi hver į annan, og gagnvirkni žeirra dugir til aš skilja og meštaka.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Naušsynlegt er aš skrį sig inn til aš setja inn athugasemd.

Um bloggiš

Ingólfur Sigurðsson

Höfundur

Ingólfur Sigurðsson
Ingólfur Sigurðsson

Fęrsluflokkar

Mars 2025
S M Ž M F F L
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30 31          

Nżjustu myndir

  • 5
  • 4
  • 3
  • Image 004
  • Titilblað

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (9.3.): 2
  • Sl. sólarhring: 94
  • Sl. viku: 762
  • Frį upphafi: 138302

Annaš

  • Innlit ķ dag: 2
  • Innlit sl. viku: 553
  • Gestir ķ dag: 2
  • IP-tölur ķ dag: 2

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Leita ķ fréttum mbl.is

Nżjustu myndböndin

Heilbrigðisráðherrann, helbrigðaráðherfan

Í hópnum finn ég hlýja barnatrú

Aldrei fellur auðmagnskerfið

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband