Skrotturnar, upp frá afgrunninu, teiknimyndasaga gefin út 1980 eftir Louis-Michel Carpentier, óútgefin á íslenzku, bókagagnrýni.

Þessi bókaflokkur er með þeim lítt þekktari. Aðeins komu út 6 bækur á sínum tíma, og flestar árin 1980 og 1981.

Ég fann þessa bók á norsku í Góða hirðinum fyrir nokkrum dögum á vægu verði. Hún vakti athygli mína. Ég bjó til nýyrðið skrotturnar yfir þessa dýrategund sem þarna er fjallað um. Jåttene heitir þetta dýrakyn á norsku í bókunum, bækurnar fjalla um dystópíska framtíð mannkynsins með húmorískum hætti.

Fyrsta bókin byrjar á því að mannkynið hefur sprengt sig í loft upp og útrýmt sjálfu sér í kjarnorkustríði og með mengun. Engin mannvera er eftir lifandi á jörðinni. Einu verurnar sem lifa af eru stökkbreyttar rottur sem ganga uppréttar á tveimur fótum ofaní jörðinni, sem haga sér eins og skrattar og líta þannig út. Orðið skrotturnar bjó ég til með því að skeyta saman tveimur orðum, rotturnar og svo skrattarnir. Úr því kom orðið skrotturnar, sem nýyrði yfir þessa dýrategund sem lifir ein eftir gjöreyðingu mannkynsins og fjallað er um í bókunum.

Mér finnst full ástæða til að kynna þennan bókaflokk því þetta er svo sérstæður húmor, sem um leið byggist á raunsæi á þeirri helstefnubraut sem mannkynið er á og hefur verið lengi.

Þrátt fyrir allt fyllist maður ekki af þunglyndi eftir að hafa lesið þessar bækur. Þessar mannrottur eru gæddar mannlegum eiginleikum, en dauðasyndirnar sjö og þesskonar lestir og syndir eru mest áberandi, auk þess sem klaufaskapurinn er áberandi. Bækurnar flokkast því sem mjög svartur húmor og grimmur. Sjálfir brandararnir eru allir endurunnir úr öðrum myndasögum og því eru þetta venjulegar myndasögur að flestu leyti, miðað við hversu algengt er að dýr séu gædd mannlegum eiginleikum, eða manndýr í þessu tilfelli.

Grænn dreki kemur einnig við sögu sem hefur lifað af dómsdag. Allt er þetta líf mjög frumstætt og minnir á miðaldir að einhverju leyti, skrotturnar lifa við konungsveldi, og allt er þetta í mjög húmorísku ljósi.

Þessar verur, skrotturnar, eru firrtar öllum náungakærleika eða dyggðum, kristilegum eða heiðnum. Hver er sér næstur og þeirra ríki er sannkallað víti, sem þó er fyndið vegna klaufaskaparins og heimskunnar sem einkennir vesalings lífverurnar. Snemma í bókinni skríða þær upp á yfirborðið á jörðinni og bókin lýsir hrundri siðmenningunni og rústunum á yfirborði jarðarinnar líka, engin mannvera er lifandi á yfirborðinu, en nóg af eyðilögðum byggingum og öðrum rústum.

Bækurnar heita Les Toyottes á frummálinu. Aðeins komu út 6 bækur og vinsældir bókanna hafa verið takmarkaðar, höfundurinn meðal þeirra litlu, sem lítið seldi og lítið varð frægur. Hann hjálpaði við frægar teiknimyndir um Tinna og fleiri sögupersónur, einn af mörgum. Raoul Cauvin kom að sköpun þessara bóka og samdi handritið að þeim, þótt hans sé ekki getið í þessari norsku bók.

Húmor Cauvins nýtur sín í þessum bókum. Sá afkastamikli handritshöfundur gerði meðal annars handritin að Samma og Kobba bókunum, en þær komu út fjölmargar, alls 40 stykki frá 1973 til 2009. Cauvin lézt 2021 82 ára en Carpentier lifir enn 79 ára.

Húmor Cauvins var alltaf frekar svartur og gráglettinn, kaldhæðnin mikil en hugmyndaauðgin líka.

Það má lesa bjartsýni útúr þessum bókum, að menn eða skepnur eða hálfmenn einsog þarna er fjallað um verða að gera það bezta eða skásta úr ástandinu, hversu húmorísk sem útkoman verður eða dapurleg.

Þessar bækur minna okkur á að þegar búið er að fórna því bezta og eyðileggja það þarf að þola það versta og umbera það, draga fram lífið og skrimta, eins og þessar bágu verur gera, skrotturnar.

Án efa hafa þessar bækur sprottið uppúr sama hugmyndaheimi og fyrstu hljómplötur Bubba Morthens og Utangarðsmanna þar sem hann söng mikið um heimsendi, helsprengjuna og slíkt.

Gjemselen á norsku þýddi ég sem afgrunn, til heiðurs Einari Benediktssyni skáldi með meiru. Hann notaði þetta orð yfir hyldýpi, og það er svo sérstakt að það má vel nota, og lýsir fyrirbærinu vel.