Passíusálmarnir, bókmenntaarfurinn, og páskarnir.

Passíusálmana las ég frá upphafi til enda og vel árið 1985, eftir Passíusálmatónleikana með Megasi í apríl 1985. Þá var ég á 15. ári. Af Passíusálmunum lærði ég að gera stutta áróðurstexta í tónlist eða óbundnu máli. Þeir eru mjög gott kennsluefni í ritun þannig stílbrigðum, þar sem komið er inná sálræna þætti í lokin.

Það kom mér á óvart að sálmaskáldið skyldi tyfta sjálfan sig svona mikið í sálmunum. Ég las þessa 50 sálma, og þeir fara allir eftir sömu formúlu. Fyrst er fjallað um erindi í Biblíunni, síðan kemur útlegging og hún er oftast á þá leið að höfundurinn sé svo trúlaus og einskisnýtur og sé sekur eins og þeir sem krossfestu Krist. Auk þess kemur bæn oft í endann um að guð gefi trú og annað sem vantar uppá.

Já, Passíusálmarnir eru stórvirki. Þó er sagt að þegar útlendingar lesi þá þýdda þyki þeir ekkert sérstakir.

Ég held að hluti af glæsileika Passíusálmanna sé íslenzkan á þeim, og að þessi stöðuga áminning um að halda fast í trúna.

Rétt eins og Lúther bjargaði þýzkunni átti Hallgrímur stóran þátt í að bjarga íslenzkunni. Almenningur vissi lítið um Íslendingasögurnar þá. Handritin voru flestum gleymd. Passíusálmarnir voru geymdir undir koddunum hjá þeim sem þóttust svo ríkir að eiga þá.

Passíusálmarnir hafa verið gagnrýndir í seinni tíð. En mér finnst eins og með önnur listaverk, að þeir verði að fá að standa eins og þeir eru. Maður skilur ekki söguna ef hún missir sérkenni sín, fyrri tímar, eða einkenni skáldanna og skoðanir þeirra.

Boðskapur Passíusálmanna á alltaf erindi við mann. Mér finnst ekki skipta máli hvort sagan sé sönn, hvort Jesús Kristur hafi verið til, hvort þetta sé mýta sem eigi sér raunverulegar fyrirmyndir, eða annað.

Boðskapur Passíusálmanna er svo einfaldur þar fyrir utan, að maður þarf að viðurkenna smæð sína, og villu, galla og breyzkleika.

Auk þess þarf okkar þjóð að eiga heilagar gersemar í bókmenntaformi til að halda í sjálfstæðishugsjón sína. Við fáum þarna glugga inní fortíðina og getum speglað okkur í honum.