Angelína eftir Bob Dylan frá 1981, túlkun á sjöunda erindinu.

Þá er komið að því að túlka sjöunda erindi kvæðisins Angelína, eftir Bob Dylan. Þar er eina dæmið um nútímalega vísun, það er að segja eitthvað sem bendir til að ljóðmælandinn eða höfundurinn eða skyngjafinn sé nútímamaður en ekki fortíðarpersóna, sem var til eða ekki. Þar sem ég er búinn að túlka tíunda og síðasta erindið enda ég á því að túlka níunda erindið síðast og kem þá með yfirlit um leið um efnið og samantekt umfjöllunarinnar.

 

Svona er þýðingin:

 

"Þar er svartur Mercedes Benz sem spólast um stríðssvæðið. Þjónar þínir eru hálfdauðir, þú hefur verið skorin niður við trog. Segðu mér hávaxni maður, hvar myndir þú vilja að þér verði steypt niður? Kannski niðri í Jerúsalem eða í Argentínu?"

 

Eins og áður er þetta erindi fullt af ríkulegu ljóðmáli sem gefur margvísleg tilefni til túlkana, eins og í góðum kveðskap almennt. Rétt er þó að halda sig við kristilegar túlkanir, ekki sízt í ljósi þess að þarna var Dylan að fara útúr kristilega tímabilinu sínu, og höfundarverk hans litaðist og mótaðist því af þesskonar viðhorfum og kenningum.

 

Athygli vekur það að þarna er minnzt á svartan Benz, en áður í ljóðinu er hvergi minnzt á neitt nútímalegt, sem gæti tengzt 20. öldinni, hvað þá þeirri 21, nema ef vera skyldi einmitt stjórnmálaástandið sem hægt er að túlka á heimsendalegan hátt í anda kvæðisins og slíkra spádóma almennt, en reyndar ekki í eina skiptið í mannkynssögunni, svo sem.

 

Allt skiptir máli í þessu kvæði, hvert smáatriði, og þessvegna hef ég einsett mér að fjalla ítarlega og nákvæmlega um hvert smáatriði. Hvað merkir þá þessi Benz sem þarna kemur við sögu? Hvað táknar hann yfirleitt?

 

Liturinn skiptir máli og bílategundin einnig. Benz var og er tákn um stöðu, ríkmannlega stöðu, ekki kannski eins og Rolls Royce, en allt að því. Benzar voru tákn um kaupsýslumenn, auðuga menn, en Rolls Royce konungborið fólk. Svarti liturinn er yfirleitt tákn um ógnir, dauða og mannvonzku, svik og undirferli, eitthvað ógnvænlegt og neikvætt. Svartur Benz er því í þessu sambandi tákn um óheiðarlegan auðmann, aðila sem selur vopn eða eiturlyf, braskara, þann sem kemur úr öðru umhverfi og stjórnar, þann sem kemur úr vestrinu inn í austrið, inn í fátæklegra umhverfi jafnvel. Sögusviðið minnir á miðausturlönd þess tíma og vopnasölusamninga þar til stríðandi fylkinga.

 

Minnzt er einmitt næst á stríðssvæði og það er lykilatriði. Að vitum okkar kemur lykt af púðurreyk og sprengingum, almenningur sem berst, borgarastyrjaldir, hinir fátæku líða og þurfa að berjast, þeir njóta ekki verndar hinna ríku og verða að sjá um sig sjálfir. Palestína kemur upp í hugann og átökin fyrir botni Miðjarðarhafs sem standa enn yfir. Endalaus átökin á milli múslima og gyðinga virðast fyrirmyndin, eða meginstefið, hafa verður í huga að Bob Dylan er af gyðingaættum þótt ekki hafi hann nema á sumum skeiðum ævi sinnar rækt einmitt þau trúarbrögð og verið leitandi og frjáls andi mestan part. Einhverja samúð hefur hann samt með siðvenjum ættar sinnar og forfeðra. Það er sýnilegt ekki bara af þessu kvæði heldur mörgum öðrum, og heimsmynd hans er talsvert mótuð af þannig stefnu og viðhorfum, en ekki algerlega, að vísu.

 

Það er þó skyngjafinn sem skiptir mestu máli, draumgjafinn, ljóðmælandinn á annarri jarðstjörnu, sá sem fær að tala og langmest kemur frá honum, eða um 99% kvæðisins, og gera verður greinarmun á því litla sem kemur frá skynþeganum Bob Dylan og skyngjafanum á öðrum hnetti, en frá honum kemur augljóslega langmest. Eins og í öðrum leiðslukvæðum sem góð eru er höfundurinn aðeins ósjálfráður skrifari eða miðill, sambandsmaður við veru frá öðrum hnetti, mann á öðrum hnetti.

 

Þótt þetta með svarta Benzinn sé komið frá Dylan sjálfum sem túlkanda áhrifanna sem hann verður aðnjótandi, þá er hér um að ræða kærkomið, nauðsynlegt og mikilvægt innslag frá honum, sem sýnir þetta himneska stjörnustríð í öðru ljósi - en stjörnustríðin eru óendanlega mörg eins og allir þeir vita sem fróðir eru um þessi mál. Kvikmyndirnar frægu sem bera það heiti eiga aðeins að opna augu okkar fyrir því, ekki einskorða okkur við þær frásagnir.

 

Þjónar Angelínu eru hálfdauðir. Almennur lesandi skilur hér enn sem fyrr lítið sem ekkert, því mikla þekkingu þarf til að ráða þetta almennilega.

 

Angelína er mannkynið, að öllum líkindum. Þjónar mannkynsins eru þá hverjir? Angelína er ekki bara mannkynið, heldur yfirvöldin á hverjum tíma. Þjónar Angelínu er því stilliaflið, og fólkið á jörðinni sem deyr fyrir það hverju sinni eftir því sem menningin breytist. Þjónar Angelínu, almenningur.

 

Ég verð að vitna í meistara Megas. Í "Vinaminni" eftir hann kemur þessi setning:"... lifir hægum dauða, deyr fögru lífi..."

 

Í vítunum, og jörðin er víti, ekki aðeins frumlífsjörð, er ekki lifað heldur lifað dauða, lifað í ranghugmyndum, lygum og blekkingum, sem hindra að fólki njóti sinna möguleika.

 

Almenningur er því hálfdauður í vítunum einsog á jörðinni, andinn er dauður, ekki til, búið að kæfa hann og berja niður. Lífið er ekki líf heldur tór, skrölt. Helja er eitt risastórt sjúkrahús. Aðeins með sannleika og umsnúningi til hreinlyndis tekst að nýta þá möguleika sem okkar jarðlíf býður uppá.

 

Enn fremur á þessi setning við Satan. Mannkyn sem hlýðir Satani hefur samsamazt honum, er eitt með óvini lífsins og Guðs. Enda sagði Kristur við mannkynið: "Þér eigið djöfulinn að föður og viljið gjöra það sem faðir yðar girnist. Hann var manndrápari frá upphafi og aldrei í sannleikanum, því í honum finnst enginn sannleikur. Þegar hann lýgur fer hann að eðli sínu, því hann er lygari og lyginnar faðir. En af því að ég segi sannleikann, trúið þér mér ekki.". (Jóhannes 8-44-45). 

 

Með þessum orðum er Jesús Kristur að segja það að mannkyninu sé það eðlislægt að kjósa lygar og blekkingar fram yfir sannleikann. Hvað eftir annað sannast orð hans í kosningum þegar lýðskrumarar sem svíkja allt eftir kosningar komast til valda. Sjálfsblekkingin er í eðli mannkynsins, því miður, og það er eitt helzta vandamál okkar sem tegundar, sem takast þarf á við á fleiri en einn veg.

 

Þetta er því stórkostleg lýsing á mannkyninu, stöðu þess og hvað einkennir það, sérstaklega á þessari helstefnubraut femínismans og jafnaðarstefnunnar. Fólk er hálfdautt, nýtur líforkunnar sífellt minna og þarf utanaðkomandi hjálp til að tóra, hvort sem hún kemur frá lyfjum, orkuránum, valdaránum í stjórnmálum og tæknisamfélagi sæborganna og dystópískra vélmenna eða geimverum, eða með öðrum aðferðum.

 

"Segðu mér hávaxni maður hvar þú myndir kjósa að þér yrði steypt niður, kannski niður í Jerúsalem eða í Argentínu?"

 

Þannig endar þetta erindi á öflugan hátt eins og annað í kvæðinu.

 

Þessi hávaxni maður er auðvitað enginn hávaxinn, venjulegur, jarðneskur maður, án efa er hér átt við risana, nefilímana, sem nefndir eru risar ranglega í seinni tíma þýðingum, til dæmis þeirri íslenzku, sem þekkt er að minnsta kosti.

 

Allt táknmál þessa kvæðis kemur meira og minna úr Gamla testamentinu og það væri því ekki við hæfi að túlka þetta öðruvísi, í samræmi við annað í textanum.

 

Að sumu leyti er hér átt við "manninn sem Angelína leitar að", Satan, eða höfðingja heimsins, hinn fullkomna mann, lýðskrumarann sem nær alltaf völdum, verður ríkur, veður í kvenfólki, sigrar á öllum sviðum.

 

Að hinu leytinu til er hér átt við risana fornu, nefilímana, sem voru og eru geimverur, utanjarðarkynstofn. Einnig er hugtakið "fallinn engill", notað hér, Ezekíel ritaði um slíkt, sem þekkt er einnig. Nefilímar eru af sumum taldir "þeir sem fella mannkynið í synd", eða "þeir sem eru fallnir í synd - eða niður til jarðarinnar".

 

Hér erum við komin að þessum mikilvægu fræðum, "Voru guðirnir geimfarar" eftir Erich von Däniken, og önnur skyld fræði. Einna mikilvægast og réttast í þessum fræðum er kannski sú tilgáta að okkar mannkyn sé afkomendur flóttafólks frá öðrum hnöttum, eða flóttategundar frá öðrum hnöttum, og að geimskip þeirra hafi hrapað á jörðinni í öndverðu, áður en mannkynið öðlaðist andlega hæfileika og var genafræðilega kynbætt af þessu utanjarðarfólki, risunum, nefílunum.

 

Fleira er í þessum texta sem þarfnast útskýringar við. Þessir risar, með tæknilega yfirburði, þeir eru nútímamannkynið einnig, við höfum öðlazt sömu stöðu í sköpuninni og þessir risar, andlegu risar, afkomendur guða og dýra. Þessir nefilímar eru vísindamenn nútímans með sínar erfðabætur og önnur tæknivísindi, og almenningur sem ekki spyrnir við fótum þegar þessar breytingar og tækniframfarir verða, sem eru neyddar uppá almenning í raun.

 

Við höfum því samsamazt syndinni og Satan, þar til hlutirnir breytast til batnaðar.

 

Orðalagið "hvar viltu að þér verði steypt niður hávaxni maður" er einnig eftirtektarvert og lýsandi. Sá sem gnæfir yfir sýnir hroka. Þarna er átt við hrokann, hvernig vísindum og syndamenningunni verður steypt niður. Engillinn gefur ekkert val, nema hvar það verður, í hvernig víti syndarinn kýs að fara. Eftirtektarvert er einnig að engillinn metur Jerúsalem og Argentínu til jafns, Argentína sem griðastaður fyrir fyrrverandi nazista var og er tákn í kvæðinu fyrir Sódómu og Gómorru nútímans, en Jerúsalem einnig, sem tákn fyrir kristna trú almennt, sem höfundur telur afvegaleidda, samkvæmt þessu, eða kirkjuna, að minnsta kosti í þeirri mynd sem hún birtist í nútímanum.

 

Þetta er því gríðarlega öflugt og innihaldsríkt erindi, sem krefst langrar yfirlegu og skoðunar, túlkunar, eins og hér er gert, eða reynt að koma þessu til skila.