Sókrates

Sókrates:

Gríski heimsspekingurinn Sókrates er án efa einn fyrsti einstaklingur mannkynssögunnar sem barðist gegn fordómum, með því að reyna að láta fólk sjá allar hliðar á málunum. Ég held að ekki hafi allir gert sér grein fyrir þessu eða sett hann í þetta samhengi. Einnig var hann einn fyrsti uppreisnarmaður sögunnar, eða að svo miklu leyti sem hægt er að styðjast við þekkta og viðurkennda mannkynssögu.
    Þótt hann hafi orðið frægur fyrir vikið, þá var hann tekinn af lífi með því að neyða hann til að fremja sjálfsmorð, en margir þeir sem hafa staðið gegn fjöldanum hafa einmitt hlotið þesskonar sorgleg örlög og í alla staði ómakleg.
    Það er nú svo að fólk virðist oft ekki skilja hvað orðið fordómar merkir, eða prejudice á ensku. Bæði orðin merkja það sama, það er að segja að dæma fyrirfram, að vera sammála síðasta ræðumanni án þess að mynda sér sína eigin skoðun. Það er án efa upphafleg og rétt merking þessara orða. Enska orðið á sér latneskar rætur, en er myndað á alveg sama hátt. Þessi orð hafa væntanlega verið mynduð áður en samfélagsgerðin varð eins og við þekkjum hana nú, það er að segja í fámennari samfélögum.
    Fólk þarf að venja sig af því að halda að fordómar séu bundnir við það sem þeir voru bundnir við fyrir 100 árum eða meira, við erum ekki að berjast við sömu fordómana, nema síður sé, nema auðvitað einnig með. Menningin breytist og fordómarnir sömuleiðis.   
    Það er svo oft sem múgæsing fer af stað sem ekki á rétt á sér, eða tæplega, og þá eru hafnar nornaveiðar, oft er þá aðeins byggt á einhverju sem er haldlítið, eða á röngum upplýsingum. Rétt er að taka eftir því, að múgæsingar nútímans snúast um allt aðra hluti en þær sem áttu sér stað fyrir 100 árum eða 1000 árum eða 5000 árum.
    Þannig er þetta til dæmis með atvikin sem gerðust í miklum styrjöldum fortíðarinnar, þær múgæsingar sem sköpuðust í þessum stríðum og urðu oft mörgum að fjörtjóni áttu sér rætur í fortíðinni og eldri menningu. Oft voru það ekki æðstu herstjórarnir sem byrjuðu þær múgæsingar, heldur löngu látnir einstaklingar í mannkynssögunni eða aðilar utan jarðarinnar.
    Einkenni múgæsingarinnar eru þau að hún byggist á tilfinningum frekar en staðreyndum. Hins vegar má einnig benda á það að yfirleitt er hægt að rökræða um alla hluti og færa rök fyrir máli sínu, hvaða skoðun svo sem maður aðhyllist. Þá þurfa sumir að læra þetta sem Sókrates og fleiri kenndu, að hlusta á aðra fordómalaust. Þó þarf það ekki að vera fyrirframsannfæring eða fordómur að mynda sér skoðun á grundvelli eigin tilfinninga frekar en þeirra sanninda sem eru yfirlýst sem algild og viðurkennd af fjöldanum. Slíkt má vel nefna tilfinningabundna skoðun en ekki vísindalega studda.
    Sókrates kenndi okkur að efast um allt, ekki aðeins það sem var efaðzt um fyrr á öldum, heldur einnig um það sem er viðtekið og viðurkennt sem sannleikur á okkar tímum.