Helstefnan einkennir árið 2022, vonandi að bjartara verði yfir nýju ári

Eins og einn viðmælandinn sagði í þætti Gísla Marteins, þá var árið 2022 árið sem við lærðum að mannkynið hefur ekkert lært. Gamaldags stríð byrjaði í Evrópu, piltar og karlar láta slaufa sér, pólitíkusar verða óvinsælir, en Sóley Tómasdóttir, rauðsokkan mikla, sagðist hafa áhyggjur af því að hún yrði að finna sér nýtt starf, ef femínisminn myndi sigra endanlega á næsta ári. Marga hryllir við því.

Um áramót er rétt að minnast þess sem ekki má gleymast. Viðtalið á Útvarpi Sögu við lækninn Guðmund Karl Snæbjörnsson núna í síðustu viku er eitt af því sem ekki má gleymast, en hann er læknirinn sem hefur verið aðgerðasinni gegn bóluefnaherferðinni á þessu landi okkar, þegar aðrir hafa þagað hefur hann þorað.

Hann kallar þetta "tilraunastarfsemi í genameðferð", með 5 milljörðum sprauta með gríðarlegum dauðsföllum sem afleiðingu.

Eitt af því sem hann ræddi um fannst mér sérlega sláandi, dauðsföll ungs fólks, sem var stálhraust fyrir. Ungur maður sem ég þekkti dó á árinu og hafði verið fílhraustur áður, rétt rúmlega þrítugur. Ég þekkti hann úr tónlistarbransanum, en hafði ekki hitt hann í mörg ár, og hann var orðinn fjölskyldumaður. Eftir nokkrar sprautur fór hann að finna óþægindi fyrir hjarta, en ekki taldi hann það neitt alvarlegt. Það endaði þó með skyndidauða öllum að óvörum einn daginn, án undangenginna veikinda. Þetta andlát er ekki talið tengjast bólusetningum neitt, en lýsingarnar passa við það sem Guðmundur Karl talaði um í þessu viðtali.

Það er himinn og haf á milli opinberra skýringa og skýringa bóluefnaandstæðinga. Það er kannski skiljanlegt að þöggun ríki um þessi málefni, því sorgin er mikil hjá fólki eftir ástvinamissi, og hugsunun um að yfirvöldin ráðist gegn fólki með þessum hætti er einfaldlega of stór fyrir flesta til að hægt sé að sætta sig við hana eða meðtaka hana svo auðveldlega.

Framtíðin ein mun leiða það í ljós hvað er rétt og satt í þessu, en ótrúlega margt mun breytast ef Trump hafði rétt fyrir sér. Þá er tími jafnaðarmanna og vinstrimanna loksins búinn, og þeir verða úthrópaðir sem engu minni glæpamenn en nazistar Þriðja Ríkisins eða kommúnistar Moskvu, eða Maóistarnir.

Það er margt fleira sem mun koma í ljós á nýju ári. Verður saminn friður í Úkraínudeilunni eða stigmagnast þetta niður í heimsstyrjöld og heimsendi, kjarnorkustyrjöld, gereyðingarstyrjöld?

Kemst á eitthvað jafnvægi á milli femínista og fórnarlamba þeirra eins og Sóley Tómasdóttir talaði um, eða halda leiðindin áfram og mannorðsþjófnaðurinn?

Árið 2022 var engin sæla, og flestir á Vesturlöndum hljóta að geta tekið undir það. Verra ástand á fleiri sviðum er ríkjandi, hnignun í flutningskerfum orku, og margt fleira.

Ég vil þó vera bjartsýnn um það að hægt sé að sameina vinstrimenn og hægrimenn, að allir hafi eitthvað gott og rétt til málanna að leggja, ef hlustað er á rökræður og skynsemin látin ráða frekar en þrjózkan.

Við ættum að biðja, hvað sem við trúum á, ef eitthvað, að komandi ár verði skárra en þetta sem er að verða liðið.

Að sjálfsögðu gerðist þó margt jákvætt og gleðilegt á árinu 2022 einnig.

André Franquin og þunglyndið

Snilldin og andleg veikindi fylgjast stundum að. André Franquin skapaði Viggó viðutan og Gorm, og gerði Sval og Val að stórveldi í myndasöguheiminum. Hann glímdi við þunglyndi seinni hluta ævi sinnar.

En það sem hægt er að lesa útúr ævistarfi teiknimyndasögusnillingsins Franquins er jafn mikil speki og í höfundarverki Halldórs Laxness, til dæmis, eða hvaða nóbelsverðlaunahafa sem er í bókmenntum.

Það sem er sérstakt við Franquin er að hann fjallaði um umhverfisvernd og mengun á sinn sérstæða en persónulega og beitta hátt talsvert á undan flestum öðrum. Sérstaklega blandaði hann saman fyndni og alvöru á einstakan hátt, sem gerir verkin hans ekki bara læsileg heldur stórskemmtileg, en um leið með ótrúlega sígildan boðskap.

Hann fæddist  3. janúar 1924 í Etterbeek í Belgíu. Hann fór snemma að teikna og vekja athygli á hæfileikum sínum. Þó fékk hann ekki formlega teiknimenntun fyrr en árið 1943, þegar hann var 19 ára. Það sýnir að hann hafði meðfædda hæfileika.

Hann var ráðinn til Dupuis fyrirtækisins árið 1945 með öðrum hæfileikamönnum, Morris til dæmis, teiknara Lukku Láka, sem einnig skapaði þá persónu.

Hann tók við Svali og félögum árið 1946 af Jijé, en Robert Velter, sem tók sér listamannsnafnið Rob-Vel, skapaði þær persónur upprunalega árið 1938, eða vikapiltinn Sval.

Evrópskar myndasögur voru á þeim tíma stæling á þeim bandarísku að miklu leyti.

Síðasta sagan sem Franquin teiknaði af Sval og félögum kom úr í tímaritinu Spirou árið 1968, Tembo Tabou, en síðar í bókaformi.

Það voru svo sem nokkrur risarnir í evrópskri myndasögugerð sem gnæfa yfir og gerðu evrópskrar myndasögur heimsfrægar, en Franquin var meðal þeirra fremstu.

Sem dæmi um þá virðingu sem Franquin nýtur og naut meðal kollega sinna má nefna það sem Hergé sagði um hann: "Miðað við Franquin er ég bara einfaldur teiknari." Það var að vísu hógværð sem var of mikil af Hergé, þar sem hann er einnig einn helzti snillingurinn í þessum geira á heimsvísu, en þetta er satt að vissu leyti, því dýptin í söguþræðinum hjá Franquin er meiri en hjá öðrum, teikningarnar eru meira lifandi en hjá flestum, og boðskapurinn um umhverfisvernd mjög sterkur.

Franquin átti sér mörg skeið, og þróaðist alla ævi. Fyrsta skeiðið er talið frá barnæsku hans til ársins 1951, þegar hann skilaði af sér fyrstu myndasögunni í fullri lengd.

Miðjutímabilið svonefnda er talið til ársins 1960, þegar þunglyndið fór að sækja á hann og afköstin minnkuðu, en þó má skipta miðutímabilinu niður í nokkur skeið einnig.

Frá 1946 til 1951 mátti þó vera ljóst að hann var að skapa sinn persónulega stíl. Fyrstu sögurnar hans um Sval og félaga bera sterk svipmót Disney teiknimynda um Mikka mús og fleiri slíkar persónur. Með starfsfélögum sínum fór hann til Bandaríkjanna frá 1948 til 1949 og ein bók um Sval og félaga varð til þar sem þeir eru í Bandaríkjunum. Sú bók kom út á íslenzku árið 1986 fyrst, númer 22 hjá Iðunni og hét "Í klandri hjá kúrekum". Hún kom út í upprunalegri og breyttri útgáfu árið 2015 hjá Froski útgáfu, undir heitinu "Svörtu hattarnir", í betri prentgæðum.

Strax í kjölfarið varð mikil þróun á þessum sögum og Franquin fór að nýta sér belgíska og franska staðhætti betur, og "Sveppagaldrar í Sveppaborg" ber þess merki árið 1951, fyrsta sagan í fullri lengd. Þar með var heimur Franquins skapaður að miklu leyti, hinn hrokafulli borgarstjóri, drykkjurúturinn herra Þamban, kjaftakerlingar í þorpinu og fjölmargar fleiri persónur, en þó var það Sveppagreifinn sjálfur, uppfinningamaðurinn snjalli, sem gerði margt fyrir bókaflokkinn.

Baráttan um arfinn var gerð alfarið af Franquin, og þar skapaði hann Gormdýrið, frá 1951 til 1952. Sú bók sýnir snilld hans mjög vel. Teikningarnar verða sífellt líflegri og litirnir, og söguþráðurinn sífellt áhugaverðari.

Um miðjan sjötta áratuginn voru teikningar Franquins farnar að endurspegla tízkuna nákvæmlega í húsagerð og innanstokksmunum, fatnaði og menningu. 

Bókin Hrakfallaferð til Feluborgar er kannski eitt bezta dæmið um þetta, sem kom út 1956 á frummálinu, en teiknuð og samin einnig 1955. Það var fyrsta bókin á íslenzku hjá Iðunni, 1977.

Snilldarlega er þarna fléttað saman njósnum, lífi fræga fólksins og mörgu öðru. Margt í bókinni minnir á James Bond og njósnamyndir fyrr og síðar. Teikningarnar eru raunverulegar og í takt við tímann algjörlega.

Með þessari bók er þróunin frá æsilegum barnabókum að þroskuðum bókmenntum fyrir fólk á öllum aldri búin að skila árangri. Bæði myndir og söguþráður hafa vísanir út fyrir Disneyheiminn og barnabókmenntir.

Þegar Franquin skapaði Zorglúbb árið 1959 má segja að hann hafi náð hátindi sínum sem höfundur Svals og félaga. Zorglúbb er flókin og margræð persóna sem minnir á einræðisherra mannkynssögunnar að hluta til, en er vorkunnarverður og einmana persónuleiki með minnimáttarkennd og mikilmennskubrjálæði þegar allt kemur til alls, með litla félagsfærni. Auk þess er hann vísindasnillingur sem á fáa sína líka.

Zorglúbb er raunar miklu meira en ein bókmenntapersóna. Hann er gagnrýni á samtíma Franquins, gagnrýni á tæknina, vísindin og hroka mannsins gagnvart náttúrunni, sem er þema sem gengur í gegnum öll beztu verk Franquins.

Á hátindi listamannsferils síns lenti Franquin í vandræðum, fyrsta taugaáfallið fékk hann vegna þunglyndis og álags.

Neyðarkall frá Bretzelborg var lengi í vinnslu, frá 1961 til 1963. Franquin ætlaði að hafa þetta enn eina Zorglúbb bókina, en útgefandinn neyddi hann til að hverfa frá því.

Svaðilför til Sveppaborgar gekk enn verr, og kom út sem tvær stuttar sögur frá 1965 til 1968. Þá tók nýr höfundur við bókaflokknum, Fournier, og Franquin einbeitti sér að Viggó viðutan, sem hann hafði skapað árið 1957, á kafi í öðrum verkefnum.

Viggó viðutan teiknaði hann næstum alveg þar til hann féll frá árið 1997 vegna hjartaáfalls, en mjög lítið teiknaði hann og samdi síðustu árin.

Þunglyndi Franquins varð mjög slæmt árið 1977 þegar hann fékk annað taugaáfall. Þá bjó hann til myndasögur undir heitinu "Biksvartar hugsanir", en þær hafa ekki komið út á íslenzku, en eru snilldarlegar samt, en á betur við eldri markhóp en unglinga og börn.

Frá 1978 til 1986 var hann hluti af höfundateymi sem bjó til ævintýri um Ísabellu, litla telpu í heimi norna og skrímsla, sem nefnd var eftir dóttur hans. Einnig tók hann þátt í að búa til sjálfstæðan bókaflokk um Gorminn frá 1987 til 1989, en aðrir höfundar hafa haldið áfram með þær bækur.

Frá 1990 til 1997 gerði hann aðallega fáeina brandara um Viggó viðutan, en mun færri en áður. Talið er að þunglyndið hafi hamlað mjög starfi hans á þeim tíma, auk þess sem sköpunargleðin er oft minni þegar fólk er orðið aldrað.

Hér er búið að greina frá ævisöguatriðum þessa meistara. Ekki allir gera sér þó grein fyrir því að snilld Franquins átti sér uppruna í sömu þáttum og gerðu hann þunglyndan.

Nóg er að minnast á brandarana í Viggóbókunum sem lýsa því hvernig uppfinningar Viggós fara útum þúfur, þær eiga sér skuggahliðar sem gera þær skaðlegar eða marklausar.

Þarna kemur snilligáfa Franquins fram í hnotskurn. Hann var ekki bjartsýnn á framtíð mannkynsins. Hann sá hvernig tæknin var að fara með náttúruna. Gormdýrið er kannski hans frumlegasta sköpun. Gormdýrið lýsir uppreisn náttúrunnar gegn manninum og sigri náttúrunnar á manninum, því Gormdýrið er eiginlega ósigrandi.

Í Viggóbókunum eru sorg og gleði systur. Sýndar eru tvær hliðar á sama málinu, eitthvað gleðilegt fyrst, sem síðan snýst uppí andhverfu sína. Þessir brandarar um Viggó viðutan eru heimsfrægir.

Franquin gerir stólpagrín að menningunni í þessum bókum. Hinar snjöllustu uppfinningar verða skelfileg vopn og flest allt fer útum þúfur sem Viggó viðutan ætlar sér.

Viggó viðutan er ábyrgðarlaus nútímamaður sem telur sér allt fært, en næstum öll hans bjartsýni endar með skelfingu.

Með Viggó viðutan bjó André Franquin til persónu sem lýsti ábyrgðarleysi nútímamannsins betur en langar og þungar bókmenntir frægra nóbelsrithöfunda. Persónan hefur bæði skemmtigildi og þroskunargildi, og er spegill á nútímann, mismiskunnarlaus eftir því sem lesandinn vill, eftir því hversu mikið hann pælir í efninu. Slíkt er aðeins á færi meistara og snillinga.

Ekki er ég frá því að Sverrir Stormsker sé slíkur snillingur sem við eigum, og marga fleiri væri hægt að minnast á í mörgum listgreinum frá mörgum tímum.

 

Yfirborðsstjórnmál, eins og Sigmundur Davíð sagði í viðtali

Grunnkerfum hefur ekki verið sinnt á Íslandi sem skyldi. Þessi frétt fjallar um bilanir í orkukerfum, raforkukerfi og í flutningi vatns munum við eftir bilunum frá þessu ári líka.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson var í viðtali á Útvarpi Sögu og hann kom með mjög góða setningu. Hann sagði að nú væri áherzlan á Alþingi sú að "fylgjast með afleiðingum" frekar en að vera með fyrirbyggjandi aðgerðir eða sjá fyrir hvaða áhrif ýmislegt hefur, eins og lagabreytingar á Alþingi, og slíkt.

Þannig stefna er nokkurskonar uppgjafarstefna. Hlutum er leyft að fara til fjandans og í staðinn er reynt að bregðast við gagnrýni, ekki vandanum sjálfum.

Þegar stjórnmál eru orðin fegurðarsamkeppni skoðananna þá verða skoðanirnar grunnar og snúast um tízkumálefni og tildur. Þegar kjósendur snúast eftir vindi tíðarandans og tízkumálefna þá verða slíkir flokkar stærstir sem snúast um lýðskrum, vinstrilýðskrum, því hægrilýðskrum snýst um athafnir og lausnir, en það er greinilega á útleið í heiminum, miðað við þróunina síðastliðin ár að minnsta kosti.

Það þarf ekki að efast um það að ástandið á Vesturlöndum er eins og í Róm, þegar rómverska heimsveldið var að falli komið. Stjórnmálamenn sem eru með lausnir fá ekki nægilegt fylgi, eins og Sigmundur Davíð og Guðmundur Franklín, sem hefði gert mikið gagn, hefði hann komizt að.

 

„Alvarleg staða sem við höfum áhyggjur af“

Bjartsýni er nauðsynleg í umhverfismálum

Andri Snær Magnason var í viðtali í fjölmiðlum nýlega, á Hringbraut. Mér finnst það hvetjandi að hann talar enn um umhverfismál og að mannkynið þurfi að skipta um stefnu. Hann talar enn um að breytingar þurfi að verða á næstu 15 árum, annars verði það of seint.

Ég er sammála honum, nema svartsýni og þunglyndi er nokkuð sem ásækir mig þegar ég velti slíku fyrir mér og ýmsu öðru með þetta mannkyn okkar.

Andri Snær er á margan hátt persónugervingur umhverfisverndar á þessu landi, eins og Ómar Ragnarsson og nokkrir aðrir, jafnvel ég, á meðal þeirra sem kannast við lögin á "Blóm, friður og ást" eftir mig frá 2000, eins og "Björgunarlag".

Ég kann vel við snjó og ef þessi kuldatíð er ekki merki um nýja ísöld heldur bara venjulegt vetrarverður kemur manni fátt betur í jólaskap en slíkur jólasnjór.

Vagn bloggari segir að þetta verðurfar passi við reiknilíkönin um hamfarahlýnun af mannavöldum. Að þessu sinni er ég sammála honum þótt í öðrum málum sé ég það ekki endilega. Andri Snær er einnig á því að heimsendir sé í nánd nema mannkynið breyti um stefnu.

En ég er ekki bjartsýnn á framtíð þessa mannkyns í raun. Fólki er fjarstýrt frá öðrum hnöttum. Skoðanir koma þaðan, ekki frá okkur sjálfum, í flestum tilfellum. Afneitun margra  á hamfarahlýnuninni af mannavöldum er einnig fjarstýrt viðbragð.

Átök heitara lofts og þess lofts sem er kaldara skapar þessar öfgar, þar til búast má við nýrri ísöld. Vagn bloggari fjallar um þetta einnig á þann hátt. Þannig voru kenningar margra sem um þetta fjölluðu og þær virðast vera að ganga eftir, nema þetta sé náttúruleg sveifla.

Ég tek talsvert mikið mark á Trausta Jónssyni, að vísu. Ekki er gott að segja hvaða skoðanir hann hefur á manngerðu loftslagi, en hann fer allavega varlega í sakirnar og fjallar ekki um það á sínu bloggi um veður. Jafnvel má greina það af skrifum hans að hann telji náttúrulegar sveiflur frekar skýra veðurfarið hverju sinni, en ekki er gott að segja hvort hann taki ekki líka eitthvað mark á þeim sem tala um manngert veðurfar.

En gott er að lesa það sem hann skrifar um veður, því það róar mann oft niður, vegna þess að hann finnur dæmi úr fortíðinni um samsvarandi eða svipuð veður sem gætu flokkazt undir manngerð veður.

 

Ekki endilega bestu skilyrðin á gamlárskvöld

Hvað var Bob Dylan að pæla með umdeildum orðum á Live Aid tónleikunum 1985 og með undarlegri sviðsframkomu og lélegum flutningi að margra mati?

Vinsæl kvikmynd byggð á ævi Freddy Mercuries var sýnd í RÚV í gær og hún var með því skárra sem RÚV hefur sýnt lengi. Hún endaði á frábærri endurgerð á flutningi hljómsveitarinnar Queen á Live Aid árið 1985. Já, sviðsframkoman var eitt af því sem Freddy Mercury kunni að höndla meistaralega vel.

Þetta minnti mig á það hvernig ein stærsta tónlistarhetjan mín, Bob Dylan var með óvenju lélegan flutning á sínum lögum á þessum tónleikum. Hann lék þarna með tveimur úr The Rolling Stones, Keith Richards og Ronnie Wood en allir virtust þeir drukknir. Samkvæmt frásögn Ronnie Wood höfðu þeir æft öll lög eftir Bob Dylan í nokkra daga, en síðan hafi Bob Dylan ákveðið lögin á síðustu stundu, og þau lög sem þeir félagar höfðu minnst æft. Ronnie Wood sagði að þeir hefðu aldrei æft eins stíft og fyrir þessa tónleika, en það skilaði þó ekki góðum flutningi, því þeir heyrðu ekki hver í öðrum, hátalarar voru bilaðir, sögðu þeir eftirá. Allavega spiluðu þeir ekki í takti og söngurinn var laglaus. Gítarstrengur slitnaði hjá Bob Dylan í miðju lagi, Ron Wood lét hann hafa sinn gítar og tók við gítar sem einhver rétti honum, sem reyndist rammfalskur, og þannig spiluðu þeir það sem eftir var laganna.

Sögusagnir eru uppi um að þeir hafi allir farið á krá rétt áður en þeir fóru á svið og drukkið mjög stíft og verið mjög ölvaðir þegar þeir komu á sviðið. Ekki er hægt að finna þetta staðfest af tónlistarmönnunum sjálfum, en þannig hljómuðu þeir að vísu.

En þremenningarnir fóru einna síðast á svið þegar aðrir höfðu lokið sér af og væntingarnar voru miklar sem þeir stóðu ekki undir. Erfitt er að samhæfa þrjá kassagítara þannig að það hljómi vel, og ef mikið rokk hefur verið á undan hljómar slíkt sem gaul frekar en stórstjarna sé þar á ferð.

Síðan var það lagavalið og athugasemdir Dylans. Þeir spiluðu "Ballad of Hollis Brown", "When The Ship Comes In" og "Blowing In The Wind".

"When The Ship Comes In" er reiðilestur einhvers sem hefur verið móðgaður og fær ekki sínu framgengt, "When The Ship Comes In" er lína sem hægt er að þýða sem: "Þegar ég fæ mitt framgengt", eða "Þegar mér gengur í hag", og þessvegna má túlka lagið sem gagnrýni á Live Aid hugmyndina alla, að tónleikarnir hafi verið til að vekja athygli Bob Geldofs á sér frekar en málefninu.

Einnig má túlka lagið "Ballad of Hollis Brown" þannig. Það fjallar um fátækt í Bandaríkjunum, hvernig kapítalisminn getur leikið fólk.

Jafnvel "Blowing In The Wind" mætti túlka á þennan hátt. Viðlagið segir frá því hvernig allt getur verið fánýtt, "Svarið berst fyrir vindinum burt", og þá setningu mætti túlka þannig að svarið við hungursneyðinni hafi Bob Dylan ekki talið þetta, þessir tónleikar.

Einnig hafa margir sagt að þegar Bob Dylan sagði áður en hann yfirgaf sviðið að bændur í Ameríku þyrftu slíka hjálp, hafi hann verið að gagnrýna hugmyndina á bakvið Live Aid.

Bob Dylan er raunar ólíkindatól. Hann er vanur að finna andstæða punkta við svo margt sem fólki finnst sjálfsagt. (Eins og þegar hann kallaði nútímann hinar nýju myrku miðaldir 1993 á umslagi plötunnar World Gone Wrong). Þessvegna er honum trúandi til þess að hafa fundið þessum tónleikum eitthvað til foráttu og hugmyndinni á bakvið þá þegar hann frétti um þá.

En talið er að athugasemd Bob Dylans hafi hjálpað Farm Aid tónleikunum sem urðu árlegir. Jafnvel er talið að athugasemd Bob Dylans hafi komið öllu því dæmi af stað.

Bob Dylan er goðsögn í lifenda lífi. Menn velta sér uppúr ýmsu í sambandi við hann. Hvað var hann að pæla með orðum og textum, sviðsframkomu og ýmsu.

Vesturlönd eru að deyja úr femínisma, talíbanisminn í Afganistan er móteitrið sem allar þjóðir þurfa að taka inn

Ég er aðdáandi Talíbana að þessu leytinu til. Ég var ekki sáttur við það hvernig þeir eyðilögðu Búddalíkneskjur árið 2001, en ég tel að stefna þeirra með því að hafa konur helzt aðeins heimavinnandi sé rétt og fyrirmynd fyrir öll önnur ríki.

Sú var tíðin að ég taldi trúarbrögð slæm og ættu ekkert erindi við stjórn landa og að blandast við pólitíkina. Þá hafði ég næstum ekkert álit á múslimaríkjum af þessu tagi.

Menningin er hrunin, eins og Guðjón Hreinberg segir. Ástæðan er fyrst og fremst femínismi, agaleysi, upplausn og vitleysa á öllum sviðum. Bækur koma út fyrir jólin og þær falla í tvo flokka eingöngu: Þvaður um ekki neitt og eyðsla á pappír eða rangfræði eins og Keltabók Þorvaldar Friðrikssonar. Ég fékk hana í jólagjöf og hef verið að blaða í henni. Í henni er sumt sem ég tel að geti hugsanlega passað, í lausamálsköflunum, en orðsifjakaflinn er langur og er einsog... "Þetta orð minnir mig á þetta orð," frekar en að hann sé fræðilegur.

Í orðunum sem hann telur af kelteskum uppruna tel ég að fæst sé rétt í því. Það er hægt að finna líkingar við erlend orð í næstum öllum tungumálum, og stór hluti af "keltneskum" orðum sem hann telur upp eru alþjóðaorð sem eiga sér uppruna í indóevrópska frumtungumálinu og koma þaðan inn í okkar mál frekar en í gegnum Papa og Papakenninguna, sem er ósönnuð, þótt sennilega hafi einhver byggð hér verið fyrir eiginlegt landnám. En kristnir og írskir einsetumenn og munkar? Það gætu hafa verið aðrir líka.

Um Talíbana segir Theódór Norðkvist að þeir séu snarbrjálaðir hellisbúar. Fullyrðing hans um að ekkert land fái meira í þróunaraðstoð held ég að hljóti að vera röng. Það er búið að vera stöðugt í fréttum RÚV og Stöðvar 2 að aðstoð við þá hafi strandað á því skilyrði að þeir leyfi jafnrétti, og vitað er að fátæktin þarna er gífurleg.

Það sem hann er að vitna í held ég að sé sagan, það hafa verið ýmis yfirvöld í Afganistan og Bandaríkjamenn hafa reynt að kenna þeim vestræna og úrkynjaða dauðasiði. Í fortíðinni hefur Afganistan þannig verið stutt af mörgum þjóðum, en árangurinn minni en enginn, þeir eru enn með sína siði.

Konum meinað að starfa annars staðar en hjá ríkinu

Afrek ríkisstjórnarinnar

25. desember er fæðingarhátíðin. Ef við lítum til "framfaranna" sem hafa orðið með þessari ríkisstjórn þá voru þær tíundaðar á fyrra kjörtímabilinu þessar: 1) Að hafa rýmkað leyfi til fóstureyðinga og 2) Að hafa liðkað fyrir réttindum þeirra sem finna sig utan hefðbundinna kynjaskilgreininga. Síðan voru það hefðbundin afrek eins og að fjölga þeim sem hafa útlend tungumál sem móðurmál og stökkva sem flestum á flótta sem hafa íslenzku sem móðurmál.

Ekki má gleyma einu helzta afrekinu sem þessi ríkisstjórn vann, bæði á fyrra kjörtímabilinu og þessu: 3) Að koma á nálgunarbanni milli fólks á grundvelli farsóttar sem margir efast um, og 4) Að hvetja alla til að láta "bólusetja" sig með erfðabreytingaglundri sem hafði lítil sem engin áhrif önnur en að gera eigendur erlendra lyfjafyrirtæki enn ríkari og ýmsa sem taka þátt í þeim dansi um gullkálf af því tagi.

Andverðleikasamfélag femínismans byrjar á því að fækka fæðingum. Þannig eru margir teknir úr umferð í upphafi.

Síðan eru það drengirnir í skólakerfinu. Oft hafa rannsóknir sýnt að munur er á kynjunum, að afreksmenn eru oft frekar karlmenn, en einnig ólánsmenn á meðan konur og stúlkur feta meðalveginn og passa vel inní störf ríkisins og vinstrisinnanna. Andverðleikasamfélag nútímans kemur í ljós þegar maður sér hvernig drengir finna sig lítið í skólakerfinu.

Endapunktur andverðleikasamfélagsins er svo meðferðin á öldruðum. Ekki er allsstaðar gert ráð fyrir eldra eða miðaldra fólki í störfum, hvort sem reynsla eða þekking er hjá því eða ekki. Það er meðvituð stefna að koma lyfta öllum í virkni og áhrif sem eru innan viðurkenndra minnihlutahópa, en ýta hinum niður sem eru innan óvinsælla minnihlutahópa.

Í okkar þjóðfélagi hefði Jesús Kristur ekki mátt fæðast því móðir hans hefði verið talin of ung til að eignast hann.

Kirkjunnar fólk annarsvegar og svo vinstrimenn hinsvegar ættu ekki að vera meðvirkir breytingum sem hafa farið gegn megingildum þeirra.

Já, dásamlegar eru framfarirnar.

Beint: Guðsþjónusta í Hallgrímskirkju

Þeir varnarlausu geta átt meiri innistæðu í guðsríkinu en þeir sem eru sigurvegarar í þessum heimi - sígildur boðskapur jólaguðspjallsins er þannig

Jólaguðspjallið geymir þá merkilegu sögu að frelsarinn fæddist í fjárhúsi. Það er finnst mér nóg til að gera kristnina öðruvísi en ýmis trúarbrögð sem leggja áherzlu á guði sem eru yfirmannlegir og ósigrandi að Jesús er samkvæmt sögunni ofsóttur af Heródesi strax þegar hann fæðist. Það vekur samúð með honum og sannleikanum einnig, segir okkur að sannleikurinn er ofsóttur, það er regla frekar en undantekning.

Á sama tíma og Jesús Kristur er sagður ósigrandi og almáttugur guð eins og faðirinn birtist hann okkur í líki varnarlauss barns á sama tíma, sérstaklega á jólunum, þegar hann er sagður hafa fæðzt, þótt sumir efist um þá tímasetningu fæðingu hans.

Þetta finnst mér vera heillandi við jólaguðspjallið og tala til mín, boðskapurinn er sá að við getum tekið feil á þeim sem eru varnarlausir og lítils megandi í okkar samtíma, þeir geta átt innistæðu í guðsríkinu sem er miklu meiri og merkilegri en fólkið sem er mest metið og ræður yfir öðrum í þessum heimi.

Inni á Stundinni er einn í athugasemdum sem kallar guð Biblíunnar "fjallaklifrara" sem "sagði að konan ætti að vera manninum undirgefin", og "Jesús boðaði allt annað en stendur í Gamla testamentinu".

Já það eru víst engar ýkjur að Nýja testamentið er vinsælla en Gamla testamentið í nútímanum, og þó sagði Kristur að ekki félli stafkrókur úr gildi úr lögmálinu á meðan himinn og jörð stæðu uppi.

Í Lúkasarguðspjalli er tilvitnunin fræga, "að skrásetja skyldi alla heimsbyggðina" að boði Ágústusar keisara. Margir hafa fært þetta uppá nútímann, að þau boð komu frá Bill Gates að bólusetja skyldi alla heimsbyggðina.

Eftir því sem bókmenntatextar verða frægari og útbreiddari er meiri hættan á að menn efist um þá og vilji skýra þá á sinn hátt. Þannig er auðvitað um þessa texta, að margir telja sig vita betur um þá en fólk sem vill einfalda barnatrú.

Hvort sem þessir textar eru sagnfræðilega réttir eða ekki eru þetta fallegir textar að mörgu leyti og fullir af mannúð. Það eitt gefur þeim gildi, þeir gefa fólki von og góða trú sem hægt er að byggja á. Nema hvað að heimurinn er ekki algóður, og því er þörf að leggja út af öðru einnig.

Gleðileg jól og farsælt komandi ár til allra!

Þorláksmessuskatan og fleiri bernskuminningar

Það var ekki mikil skötuhefð á mínu bernskuheimili, en þó fékk ég bæði skötu hjá móðurfjölskyldunni og föðurfjölskyldunni nokkrum sinnum í bernsku minni, en ekki mikið eftir að amma dó þegar ég var 15 ára. Amma var svo metnaðarfull í eldamennskunni og vildi halda í svona hefðir, eða læra þær jafnvel. En ég var matvandur og vildi skötuna sjaldan, en ég lærði snemma að borða hákarl og hef alltaf kunnað vel við hann eftir það.

En ég man eftir því að helgi jólanna hófst á Þorláksmessunni hjá ömmu og afa. Frá og með Þorláksmessunni var hátíðin hafin og maður varð að vera stilltur.

Amma kunni skil á heilögum mönnum úr kaþólskunni enda svo mikil trúkona að hún vildi muna af hverju dagarnir voru helgidagar.

Mömmu hefur alltaf fylgt ofbeldi. Það var þó nokkuð sem aldrei gerðist hjá ömmu og afa, aldrei. Fyrir nokkrum árum ætlaði ég að skrifa ævisögu mömmu, en ég gerði bara uppkast að nokkrum köflum, og það er allt óklárað. En saga hennar er mjög merkileg, öll átökin sem hún hefur lent í, og átt sök á sjálf vegna innbyrðis átaka. Nema það að þesskonar saga sögð og skrifuð af mér passar ekki endilega inní fórnarlambavæðingu kvenkynsins, en þó mun hugsanlega síðar verða markaður fyrir þannig nálgun á þessi alþekktu þjóðfélagsvandamál sem femínistar þykjast hafa einkarétt á að skilgreina og túlka.

Mamma hefur trúað mér fyrir ýmsu og hún komst að því sjálf fyrir löngu með aðstoð sálfræðinga og geðlækna, hver væri sennilega ástæða erfiðleika hjá henni. Ég hef átt gott trúanaðarsamband við mömmu, og þó getum við ekki alltaf átt góð samskipti, það fer eftir tímabilum, eins og gerist hjá mörgu fólki sem er náið.

Einu sinni eftir erfiðan skilnað leitaði hún mikið til sálfræðinga. Hún hafði þörf fyrir að tala. Ég var nærstaddur og á unglingsaldri og einnig eftir tvítugt hafði hún þörf fyrir að ræða um þetta við mig, enda ég þá á viðræðuhæfum aldri. Það kom uppúr kafinu að samband hennar við ömmu er sennilega það sem gerði hana of vandláta á karlmenn, og kom af stað ýmsu erfiðu.

Hún hefur mjög viðkvæma skapgerð að upplagi. Hún var hrædd við fólk og grátgjörn í bernsku, hélt sér fast í ömmu en það breyttist þegar yngri systir hennar fæddist.

Afi var þannig gerður að hann beitti hinsvegar aldrei neinu ofbeldi. Ef hann rassskellti börnin var það þegar amma krafðist þess. Hann átti erfiða bernsku vegna vinnuþrælkunar og náttúru sem var óblíð, og hann þurfti snemma að vinna fyrir sér, hlýða foreldrum sínum. Hann flúði erfiðleika með því að sækja í vinnufíkn og neitaði yfirleitt að beita sér harkalega í uppeldi. Hann var gagnrýndur fyrir það af pabba. Ég hef kannski ranglega tekið undir það hjá pabba og sumum öðrum að hans mildilegu uppeldisaðferðir hafi verið gagnrýniverðar.

Að freudískum hætti rifjaði mamma upp bernskuna í smáatriðum til að skilja sín vandamál.

Hún sagði þessum sálfræðingum frá þessu og þeir komust að því að of náið samband hennar við móður sína of lengi hafi gert hana ofurviðkvæma fyrir gagnrýni og einhverju sem henni mislíkaði við karlmenn. Eða þá að ákveðin skapgerð sem er meðfædd býður upp á erfið samskipti síðar meir í lífinu án þess að við foreldrana sé að sakast um það.

Þetta er mjög merkileg niðurstaða en hún er kannski ekki vinsæl í dag, þegar allt á að vera körlum að kenna, feðrum og feðraveldinu.

En á þeim árum þegar mamma fluttist að heiman man ég líka eftir mörgum góðum minningum. Sérstaklega voru jólin 1978 merkileg. Um öll jólin lá ég yfir teiknimyndasögum sem ég fékk í jólagjöf frá ættingjum og hrifningin var ógurleg, ég las þær aftur og aftur sem ég fékk í jólagjöf. Síðar fór ég sjálfur að teikna og semja myndasögur og fékk mikið hrós frá bekkjarfélögunum. Það var gott fyrir mig félagslega, því ég var innhverfur og ekki nógu félagslyndur. Það var amma sem ól mig upp næstum alveg ein til 5 ára aldurs.

Amma kenndi mér að lesa þegar ég var 5 ára með því að benda á stafina á Mogganum og láta mig hafa orðin eftir. Mér fannst það auðvelt.

En snemma fékk ég áhuga á myndasögum Þetta var á þeim árum þegar bæði Iðunn og Fjölvi helltu sér útí þessa útgáfu af fullum þunga og þannig var það mörg ár á eftir.

Ég hætti að gera teiknimyndasögur árið 1989. Ég reyndi aftur að byrja 1992, en úr því varð aðeins ein blaðsíða.

Það var ekki fyrr en í kófinu, árið 2020 að ég byrjaði aftur að gera myndasögur. Að vísu lélegri teikningar en nokkrusinni fyrr, en handritin og sögurnar betri en nokkrusinni fyrr, vil ég segja, því ég bæti inní mínum pólitísku skoðunum og hef boðskap í þessu.

En það yrði allt að teikna upp aftur til að verða söluvænlegt.

Á jólunum hverfur hugurinn aftur til ömmu og afa. Ekki mátti taka upp pakka fyrr en rétt fyrir miðnætti á aðfangadag, til að kenna manni að forðast alla Mammonsdýrkun, sem er svo áberandi nú í nútímanum eins og svo oft áður. Maður varð að fara til messu eða hlusta á messuna í útvarpinu.

Kostnaður Vesturlanda við Úkraínustríðið gæti verið nauðsynlegur í annað, eins og að stuðla að friði í Serbíu og Kósovó.

Það er víðar en í Úkraínu sem allt er á suðupunkti. Serbía og Kósovó eru þannig, og víðar er ástandið þannig.

Með því að styðja Úkraínu hafa Vesturlönd veikt sig, í stað þess að hjálpa Rússum að innlima héruðin eða Úkraínu alla.

Serbía og Kósovó á barmi vopnaðra átaka